انتخاب رشته از آنجا که مسير زندگي فرد را مشخص مي کند مورد توجه محققان علوم مختلف قرار گرفته است. دانشمندان مختلفي از جمله Harren, Hammond, Jains, Katz و Gellate در اين زمينه نظرات مختلفي ابراز داشته اند. آنچه که محققان مختلف پيشنهاد مي کنند بيشتر شباهت به يک ساختار سيستماتيک و رويه ي علمي و منطقي دارد به عنوان مثال در روش Gellate 3 گام اساسي وجود دارد:
1- تعريف اهداف تحصيلي
2- جمع آوري اطلاعات و تجزيه و تحليل آنها و مشاوره
3- ارزشيابي و تطابق اطلاعات با امکانات فردي اجتماعي.
در اين روش پس از انتخاب هر رشته به هر کدام از آنها امتياز خاصي داده مي شود و سپس رشته محل ها در فرم مخصوصي مرتب مي شوند. از آنجا که سيستم پذيرش دانشجو و بافت فرهنگي در کشورهاي خارجي با کشور ما تفاوت دارد لذا پس از بررسي تمامي شيوه هاي انتخاب رشته بر آن شديم تا يک روش ابتکاري بنام C.F.U که مخففِ 3 کلمه شهر (city)، رشته (field) و دانشگاه (university) است را ابداع نمائيم. در روش «رشته، شهر، دانشگاه» که سالهاست به توصيه ما توسط دانش آموزان مختلف اجراء شده است تمامي جنبه هاي يک انتخابِ علمي لحاظ مي شود. اصولأ داوطلبان بايد از ديدگاههاي متفاوت به رشته محل هاي خود نگاه کنند. مقاطع تحصيلي همانگونه که قبلأ ذکر شد بايد به ترتيب از بالا به پايين رديف شوند، رشته هاي بومي جهت اخذ سهميه 80% حتمأ بايد انتخاب شوند. دانشگاههاي مادر و داراي امکانات بيشتر بايد بالاتر انتخاب گردند و اولويت در انتخاب رشته بايد به رشته هايي داده شود که علاقه، توانايي و استعداد داوطلب در آن بيشتر باشد. از سوي ديگر عوامل اجتماعي، اشتغال، مقبوليت رشته، برداشت جامعه، موقعيت جغرافيايي، نوع جريان آموزش عالي، نوع دانشگاه، مقطع تحصيلي و بسياري از مواردي که در فصول قبلي به آنها اشاره شد نيز بايد رعايت گردد. ضمنأ بايد به حداقل کف قابل قبول هم توجه نمود. بدين معني که حداقل رشته محل هاي مورد نظر شما کدام رشته محل هاست و تا چه ميزان مي توانيد اين کف را تغيير داده، توقعات خود را تنزيل دهيد. وضعيت خود را بطور واضح مشخص نمائيد. آيا مي خواهيد سال ديگر هم کنکور دهيد؟ اگر جواب مثبت است پس رشته هاي سطح پايين را انتخاب نکنيد. اگر امسال بنا به شرايطي آخرين سالي است که کنکور مي دهيد، پس هيچ شانسي را از دست ندهيد. اما در اين بين به يک اصل کلي توجه کنيد که قبول شدن در کنکور در هر سال سخت تر مي شود و رقبا جدي تر مي گردند. اگر تصميم گرفته ايد که در صورت عدم قبولي سال ديگر هم کنکور بدهيد پس بايد بسيار سخت تر مطالعه نماييد.
بر اساس تحقيقات موجود هر چه رديف رشته محل پذيرفته شدگان در فرم انتخاب رشته بيشتر بوده، تمايل بيشتري به تغيير رشته از خود نشان داده اند. لذا زماني را که در انتخاب نخستين به خرج مي دهيد بايد درديگر انتخاب ها نيز در نظر داشته باشيد. شرايط ويژه ي هر فرد از جمله علايق، سهميه، اشتغال، سن، امکانات مالي، توانايي و... ايجاب مي کند که نتوان يک نسخه ي يکسان در قالب انتخاب رشته به همه ي دانش آموزان داد. ولي مي توان با برشمردن اصول مهم و کلي داوطلبان را به نحو شايسته اي راهنمايي کرد. اين مسأله دقيقأ همانند وضعيتِ طبيبي است که نمي تواند تمامي بيماران خود را با يک نوع دارو درمان کند ولي با توجه به وضعيت بيمار، سن، جنس و.... وضعيت درمان هم تفاوت مي کند. نکته مهمي که بايد به آن اشاره کرد اين است که داوطلبان قوي گاهي اوقات در انتخاب رشته به خود مغرور مي شوند و رشته هاي معدود و سطح بالايي را بدون توجه به شانس قبولي و رتبه خود انتخاب مي کنند که همين عامل مي تواند باعث عدم قبولي آنها در کنکور سراسري شود. بعضي دانش آموزان نيز آنقدر به خود کم اعتماد دارند که گاهي رشته هايي را انتخاب مي کنند که اصلأ در خور سطح علمي آن ها نيست و پس از قبولي متوجه مي شوند که نمره ي بسياري از رشته هاي مناسب را آورده اند ولي چون آنها را انتخاب نکرده اند در آن رشته ها پذيرفته نشده اند. اصولأ تمامي داوطلبان مي بايست درباره ي هر کدام از انتخاب ها و گزينش ها، خود توجيه مناسبي داشته باشند. با توجه به تجربياتي که در سالها اخير در مشاوره و انتخاب رشته بدست آورده ايم توصيه مي کنيم همه ي داوطلبان عزيز بصورت زير عمل کنند.
1- با توجه به شانس قبولي خود (بدست آوردن حدود قبولي در رشته هايي خاص توسط معيارهايي که در فصل شانس قبولي ذکر کرده ايم) از 100 انتخاب 60 درصد رشته محل ها واقع بينانه باشد بطوري که در اين مرحله احتمال دهيد که اگر سال گذشته کنکور مي داديد و رتبه ي کنوني را داشتيد در آن 60 انتخاب قبول مي شديد.
2- حدود 15 تا 20 درصد انتخاب ها بصورت «خوش بينانه» تنظيم شود. يعني انتخابهايي بالاتر از شانس قبولي زيرا که به علت تغيير جزيي درنمرات داوطلبان نتايج کنکور قبولي در رشته اي ويژه با نمره اي خاص در هر سال تفاوت مي کند. حيطه ي خوش بينانه که حدود يک پنجم از انتخاب هاي شما را تشکيل مي دهد بايد در رديف هاي اول انتخاب رشته قرار گيرد.
3- حدود 20 تا 25 درصد انتخاب ها بايد بر اساس کف قابل قبول (حيطه بد بينانه) باشد. بدين صورت که داوطلب بايد آخرين حدي که انتظارات خود را کاهش مي دهد مدنظر داشته باشد. دقت کنيد که احتمال دارد در اين حيطه قبول شوند پس اينکه چه مقدار توقعات خود را کاهش داده ايد حائز اهميت است. درباره ي رشته هاي «کف قابل قبول» در صفحات قبلي توضيحاتي داده شده است.
4- هم اکنون 100 انتخاب داريد که در 3 مجموعه ي خوش بينانه، واقعي و کف قالب قبول قرار دارند. حالا نوبت به رتبه دهي به انتخاب ها مي رسد بدين معني که بايد رديف هر کدام را در فرم انتخاب رشته معين کنيد. اگر بصورت ذهني و صوري اولويت بندي رشته ها را انجام دهيد عملأ انتخابِ رشته شما بر اساس يک يا چند عامل خاص مثل نوع رشته يا شهر يا... محدود مي شود. به سبب آنکه در آنِ واحد نمي توان در مورد يک رشته محل از جوانب مختلف از جمله علاقه، شهر، وضعيت دانشگاه، نوع رشته، شرايط خاص، توانايي، شغل و... تصميم گرفت. لذا استفاده از روش زير را پيشنهاد مي کنيم که در برگيرنده ي تمامي جوانب باشد. تنها اشکال اين روش اين است که نياز به صبر و حوصله داوطلب و خانواده ي وي دارد و کمي از وقت شما را مي گيرد ولي بزرگترين مزيت آن اين است که در اين روش تمامي عوامل لحاظ مي شود. اين حق را بايد به خود بدهيد که براي يکي از بزرگترين انتخاب هاي زندگي تان مقداري وقت بگذاريد و حو صله به خرج دهيد!