براساس آمار موجود، در آزمون سراسري حدود 3000 رشته محل و در دانشگاههاي کشور بيش از 300 رشته دانشگاهي داير است. به گفته مسئولان سازمان سنجش باز هم ظرفيت تعدادي از رشته ها پر نمي شود. اين در حالي است که رقابت بسيار شديدي در پرکردن تعداد محدودي از رشته ها وجود دارد. بسياري از دواطلبان مستعد کشور فقط بدليل عرف جامعه و مد شدن تحصيل در بعضي از رشته ها اقدام به انتخاب آنها مي کنند. اين طبقه بندي عرفي (نه علمي) باعث شده است که احتمال قبولي در اين رشته ها به علت هجوم داوطلبان کمتر باشد. بعضي از افراد ناآگاه و مراکز تجاري انتخاب رشته کامپيوتري! ليست از پيش آماده اي در اختيار دارند که بعنوان يک نسخه آماده به کليه داوطلبان ارائه مي کنند. در ابتداي اين ليست رشته هاي برق، عمران، معماري، مکانيک و کامپيوتر در گروه رياضي، رشته پزشکي دندانپزشکي و داروسازي در گروه علوم تجربي، رشته حقوق و علوم سياسي در گروه علوم انساني و رشته طراحي صنعتي، گرافيک و سينما در گروه آزمايشي هنر به چشم مي خورد. اين در حالي است که سازمان سنجش در مراحل مختلف انتخاب رشته تأکيدات بسياري به داوطلبان مبني بر انتخاب رشته فقط بر اساس علاقه و توانمندي مي کند.
بر اساس نتايج يک پژوهش کليه رشته هاي دبيري و معلم فني از ديدگاه داوطلبان داراي اولويتي بسيار پائين مي باشند. در حالي که با توجه به جوان بودن بافت جامعه ايران ضرورت دارد داوطلباني با سطح بالاي علمي جذب اين رشته ها شوند. در کشور ما مسايل آب داراي اولويت ويژه اي در برنامه ريزي کشوري است. حال آنکه اولويت مهندسي آبياري در نظر جوانان کشور بسيار پائين (اولويت 79) است و بطور متوسط جواناني با معدل ديپلم کمتراز 13 به اين رشته جذب مي شوند. با توجه به نياز اقتصادي کشور به مهندسان آب و همچنين ماهيت رشته که براي کسب مهارت در آن استعداد رياضي بسياري ضرورت دارد، لزوم ايجاد تناسب بين نظرگاه پذيرفته شدگان و نياز واقعي جامعه روشن تر مي شود.
جاي تأسف است که داوطلبان قوي و داراي معدل بالا به رشته هاي حساس و حياتي همانند کنترل هوايي، مهندسان معدن، دبيري، مهندسي کشاورزي، ناوبري و فرماندهي کشتي، امور دامي و رشته هاي امور تربيتي کمتر روي مي آورند. بسياري ديگر از رشته ها نيز اينچنين در انتخاب مظلوم واقع مي شوند.
يکي ديگر از مشکلاتي که داوطلبان کنکور با آن مواجهند برداشت نادرست از رشته ها است. بعنوان مثال بسياري از افراد بهداشت محيط را همان بهداشت حرفه اي مي دانند و يا معتقدند بين رشته «تکنولوژي مواد غذايي» و «مهندسي علوم و صنايع غذايي» تفاوتي وجود ندارد. بسياري از افراد «گياه پزشکي» را «طب سنتي» مي دانند! و تعدادي ديگر از داوطلبان بين کارشناسي مديريت بازرگاني، مديريت دولتي و صنعتي وجه افتراقي قايل نيستند. آنچه که لازم است همه داوطلبان در اين زمينه رعايت کنند اين است که در وحله اول بايد درباره رشته هاي مختلف دانشگاهي مطالعه کنند و سپس مبادرت به انتخاب رشته نمايند.
کلام آخر اينکه عنوان رشته و شغل بايد بدور از چشم و هم چشمي و برداشت هاي کاذب اجتماعي باشد. مثلاً اگر فردي با رتبه خيلي بالا، رشته «مهندسي نساجي اصفهان» را بنا به شرايط خود بر مکانيک دانشگاه صنعتي شريف ترجيح مي دهند بهتر است رشته نساجي را قبل از مکانيک انتخاب کند. بسياري از رشته ها نيز جديداً در دانشگاهها داير شده است و متقاضي و فارغ التحصيل کمي دارند. اگر با شناختن قبلي اين رشته ها را نيز انتخاب کنيد موفقيت شغلي بهتري در آينده خواهيد داشت. بعنوان يک اصل کلي نيز اين مطلب را به خاطر داشته باشيد: «رشته اي را انتخاب کنيد که در آينده از تحصيل و اشتغال در آن رشته و از نام آن احساس افتخار کنيد».